Η χώρα μας όντας στο σταυροδρόμι μεταξύ τριών ηπείρων ήταν ανέκαθεν χώρα υποδοχής μεταναστών. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα το φαινόμενο αυτό έχει ενταθεί. Είναι η μετανάστευση καλή ή κακή; Δυστυχώς δε θα δώσουμε απάντηση σε αυτό το άρθρο γιατί δεν είναι αυτός ο σκοπός του. Θα την θεωρήσουμε ως ένα γεγονός ουδέτερο, σαν κάτι που απλά συμβαίνει. Αυτό θα είναι η αφετηρία για να εξετάσουμε τις πεποιθήσεις που μπορεί κουβαλούν οι μετανάστες ως προς την αιμοδοσία και πως αυτές επηρεάζουν τη συμπεριφορά τους προς αυτή. Στο επίκεντρο αυτού του άρθρου τίθενται οι αντιλήψεις των Αφρικανών μεταναστών στην Αυστραλία όπως αυτές παρουσιάστηκαν σε μια έρευνα [1].
Η Αυστραλία είναι μια χώρα της οποίας το 44% του πληθυσμού έχει τουλάχιστον ένα γονέα γεννημένο εκτός της χώρας. Επίσης η αφρικανική κοινότητα είναι μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες γεγονός που δημιουργεί ορισμένες περιπλοκές σε σχέση με τη διαχείριση των ανθρώπων που έχουν ανάγκη από μετάγγιση αίματος λόγω της ανομοιογένειας των αιμοδοτών. Η κατάσταση γίνεται πιο δύσκολη όταν πρόκειται για ασθενείς που προέρχονται από αφρικανικές ομάδες λόγω ορισμένων ιδιαιτεροτήτων που θα αναφέρω ακολούθως.
Οι Αφρικανοί μετανάστες έχουν αυξημένη συχνότητα σπάνιων ομάδων αίματος, γεγονός που δυσχεραίνει την εξεύρεσή του. Επίσης οι διατροφικές συνήθειες ορισμένων πληθυσμιακών ομάδων όπως των Σουδανών είναι τέτοιες που συχνά παρουσιάζουν έλλειψη ενός ενζύμου με συνέπεια να υποφέρουν από αιμολυτική αναιμία και κάποιοι εξ’ αυτών να χρειάζονται μετάγγιση αίματος. Τέτοιες ιδιαιτερότητες καθιστούν δύσκολη την εξεύρεση κατάλληλου αίματος για τους Αφρικανούς και υπαγορεύουν την ανάγκη στις υπηρεσίες αιμοδοσίας να εξασφαλίσουν τους κατάλληλους αιμοδότες για να καλύψουν τις ειδικές ανάγκες. Ωστόσο σύμφωνα με τη βιβλιογραφία υπάρχουν αρκετοί πολιτισμικοί φραγμοί που κρατούν τους Αφρικανούς εκτός αιμοδοσίας και αξίζει να αναφέρω κάποιους από αυτούς.
Μια αντίληψη που συναντάται συχνά είναι πως το αίμα καθορίζει τις οικογένειες. Ως εκ τούτου είναι κάτι πολύ προσωπικό που δεν δωρίζεται σε ξένους, άγνωστους. Συχνά επίσης καταγράφεται μια άρνηση που έχει ως βάση της θρησκευτικούς λόγους. Σημαντικό ρόλο παίζουν και οι προκαταλήψεις που υπάρχουν σε αφρικανικούς πληθυσμούς: υπάρχουν κάποιοι που πιστεύουν πως η αιμοδοσία τους εξαντλεί τα αποθέματα ζωής και κατά συνέπεια τους καθιστά πιο ευάλωτους σε επιθέσεις μαγισσών ή ανθρώπων που εξασκούν βουντου.
Παρόλα αυτά η έρευνα ανέδειξε και ορισμένους κοινωνικούς λόγους. Μερικοί μετανάστες που έδωσαν συνέντευξη ανέφεραν πως φοβούνται πως το αίμα τους θα αποκλειστεί λόγω φυλετικών διακρίσεων. Παράλληλα άλλοι ανέφεραν την πεποίθηση πως το αίμα τους δε θα είχε αξία λόγω του κοινωνικού αποκλεισμού που αισθάνονται οι ίδιοι. Τέλος η έλλειψη ενημέρωσης για τη διαδικασία της αιμοδοσίας στην Αυστραλία ωθεί κάποιους στο να ανασύρουν αρνητικές εμπειρίες που τυχόν είχαν στην Αφρική που λειτουργούν αποτρεπτικά ως προς την αιμοδοσία.
Η έρευνα αναδεικνύει την ανάγκη οι διοικούντες του αυστραλιανού συστήματος να κατανοήσουν τα κοινωνικοπολιτισμικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι Αφρικανοί μετανάστες αν θέλουν να τους προσελκύσουν αποτελεσματικά στην αιμοδοσία.
Φαίνεται πάντως πως αν πραγματικά η μετάγγιση αίματος δημιουργεί δεσμούς συγγένειας σύμφωνα με τις αφρικανικές αντιλήψεις, τότε η αιμοδοσία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως μοχλός για την κοινωνική ενσωμάτωσή τους στην Αυστραλία!
Σε κάθε περίπτωση είναι αμφίβολο αν τα ευρήματα της έρευνας που έγινε στην Αυστραλία είναι αναγώγιμα στην Ελλάδα. Είναι ωστόσο ενδιαφέρον να αναλογιστούμε πως τα αίτια που εμποδίζουν κάποιον από το να αιμοδοτήσει μπορεί να είναι πιο σύνθετα από το φόβο της βελόνας…
Πηγή
[1] Polonsky, M. J., Renzaho, A. M.N. and Brijnath, B. (2011), Barriers to blood donation in African communities in Australia: the role of home and host country culture and experience. Transfusion, 51: 1809–1819. doi: 10.1111/j.1537-2995.2010.03053.x
Νικόλας Σπανουδάκης
Facebook: @nik4span
