Γράμμα από τη Σουηδία: Πίνω και δεν οδηγώ

Ήταν χειμώνας. Η θερμοκρασία είχε πέσει λίγο κάτω από το μηδέν και ήμασταν σε μια μικρή σουηδική πόλη που έχει όλες κι όλες 2 παμπ.

- Πήτερ, ας πάρουμε το αυτοκίνητο για να πάμε στη παμπ, είπα.

- Α, δεν γίνεται εφόσον θα πιούμε μπύρες.

Κάπως έτσι τελείωσε απότομα το σχέδιό μου να πάρουμε το αυτοκίνητο για να γλιτώσουμε το κρύο. Για τον Σουηδό φίλο μου Πήτερ αλκοόλ και οδήγηση είναι δυο πράγματα ασυμβίβαστα. Αποδεχόμενος λοιπόν αυτή την αντίληψη περπάτησα ανάμεσα στα χιόνια μέχρι να φτάσω στην παμπ που απείχε περίπου 2 χιλιόμετρα γιατί ο Πήτερ είχε δίκαιο.

Μετά από καιρό θυμήθηκα αυτή τη σκηνή και προσπάθησα να τη μεταφέρω στην Ελλάδα. Αυτή τη φορά ο Πήτερ θα ήμουν εγώ και φαντάστηκα τις αντιδράσεις ορισμένων φίλων μου. Στο μυαλό μου ήρθαν ατάκες του στυλ “αυτά που έμαθες στη Σουηδία να τα ξεχάσεις, εδώ είναι Ελλάδα”, “ο Νικόλας έγινε Ευρωπαίος (δηλαδή μάλλον σταμάτησε να είναι Έλληνας!)” ή απλά ένα περιπαιχτικό χαμόγελο που θα μπορούσε να μεταφράστεί ως “τη βλακεία πέταξε ο Νικόλας”. Κι αν σας φαίνονται αυτά αποκυήματα της φαντασίας μου, αρκούμαι να σας ενημερώσω πως αυτές ήταν περίπου οι απαντήσεις που εισέπρατα από φίλους όταν το 2008 γυρνώντας από το εράσμους στην Ιταλία τους έλεγα ότι δεν πρέπει να καπνίζουν σε κλειστούς δημόσιους χώρους. Ποιο είναι όμως το κόστος αυτής της νοοτροπίας σε ο,τι αφορά την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ;  

Στην Εικόνα 1 βλέπουμε πως το 2014 τα θανατηφόρα δυστυχήματα ήταν σχεδόν τριπλάσια στην Ελλάδα (Greece)  σε σύγκριση με τη Σουηδία (Sweden). Ασφαλώς θα ήταν εσφαλμένο να αποδώσουμε αυτή τη διαφορά αποκλειστικά στη συμπεριφορά των οδηγών σχετικά με την κατανάλωση αλκοόλ. Προφανώς ο αυξημένος αριθμός θανατηφόρων ατυχημάτων οφείλεται εν μέρει στην κακή κατασκευή δρόμων, ελλειπή αστυνόμευση κι άλλα. Εγώ όμως θα εστιάσω στον ανθρώπινο παράγοντα και στα πρότυπα που επικρατούν στις δυο κοινωνίες.  

Εικόνα 1: Θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα ανά εκατομμύριο κατοίκων (2014) [1].

Πάρτε ως παράδειγμα το μακαρίτη τραγουδιστή Παντελίδη. Ίνδαλμα για πολλούς, με λεφτά πολλά, αμάξι τεράστιο και συμπεριφορά “πιάνω το τιμόνι κι ας είμαι μεθυσμένος”. Τα αποτελέσματα γνωστά… Αντίθετα η πρώην Σουηδή υπουργός Aida Hadzialic παραιτήθηκε πέρσι από το αξίωμά της επειδή σε αλκοτέστ που της έγινε “ο έλεγχος έδειξε ότι είχε επίπεδο αλκοόλ 0,2 γραμμάρια ανά λίτρο αίματος, μόλις στο επίπεδο όπου θεωρείται ως αδίκημα στη Σουηδία”[2]. Αυτή λοιπόν διαφορά ηθών ίσως δίνει μια μερική εξήγηση στη διαφορά Σουηδίας κι Ελλάδας που βλέπουμε στην Εικόνα 1. Και τι να κάνουμε λοιπόν;

Πολλοί από εμάς απολαμβάνουμε να συνοδεύουμε το φαγητό μας ή άλλες πτυχές της ζωής μας με κρασί ή μπύρα. Ωστόσο είναι έκδηλο ότι πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι αλκοόλ κι οδήγηση είναι όντως δύο πράγματα ασυμβίβαστα. Γι’ αυτό σας προτείνω κάτι απλό: την επόμενη φορά που θα βγείτε έξω φροντίστε κάποιος από την παρέα σας να είναι “στεγνός” από αλκοόλ ώστε να οδηγήσει τους υπόλοιπους στα σπίτια τους με ασφάλεια. Αυτή η πρακτική πρέπει να γίνει κανόνας αν θέλουμε κάποτε να σταματήσουμε να πληρώνουμε το δυσβάσταχτο φόρο του αίματος που βάφει την άσφαλτο κόκκινη... Τι λέτε;

Πηγές:

[1] Number of road traffic accident fatalities per million inhabitants, 2014. Eurostat, τελευταία επίσκεψη 25/6/2017.

[2] “Παραιτείται η νεαρότερη υπουργός της Σουηδίας λόγω θετικού αλκοτέστ”, Η Καθημερινή, 13/08/2016

Golden Dawn: (my) personal affair (video)

The Greek neonazi party "Golden Dawn" (hereafter GD) became part of the greek public reality after its success to elect 18 members of the parlament (representing approximately the 7% of the electorate) in the elections of 2012. Despite its clearly neonazi origin, it succeeded in marketing itself as a nationalist part which came to defend the "betrayed" Greeks from their governments. This narrative found supporters in a part of the society which has been intensively hit by the financial crisis and would seek solution for its problems anywhere. Others were charmed by the nationalist rhetorics and thought that GD would protect them against globalization, a process that looked always as a threat in their eyes. As I look around Europe, I find similar phenomena in different european countries which tend to form a trend as they have some common characteristics. Of course, it's risky to generalize. In each country there are some "local" reason which boosted the far-right wing parties to the centre of politics. However it's interesting to observe this pan-european phenomenon.

I was always to curious to understand why more and more people all around Europe choose to vote far-right wing parties. This continent was completely destroyed by arrogant nationalisms some 70 years ago but this seems to mean nothing for a large amount of people. My curiosity was even fed by a personal affair: one of my cousins votes for GD. Therefore, it became very interesting for me to see how people like my cousin think and act.

An answer to my curiosity was given by the documentary "Golden Dawn: a personal affair" created by the journalist Angelique Kourounis (watch it at the end of this post). Although this documentary it's not impartial (actually the creator never claims to be impartial), the documentary gives a good description of the profile of the average GD voter. However it is much more interesting to observe the opinions that the active members of the party express. In GD you can find: deniers of the Jewish Holocaust, homophobics, racism mixed with islamophobia, women (!) phallocrats and lots of love and nostalgia for the dictatorship of the colonels (1967-1974). This is accompanied by strong doses of violence by the active GD squads. Does this sound familiar to you?

What would be the reply to this far-right trend? This is difficult to answer and I don't feel like have a good solution. However as long as this trend is partly expression of euroskepticism, it becomes clear there must be a struggle for a better European Union (EU). The EU has to become an inclusive institution which is closer and accountable to its people rather than the multinational companies. And this EU will never become reality unless we fight for it. It is duty of us who call ourselves Europeans to make an EU which protects and supports the weak, making the far-right parties seem like an obsolete, unattractive choice. Is it a bet we are going to win or shall we let the fear sped by these parties to conquer our lives?

Here you can watch the documentary in english (please activate the english subtitles)

While here you can watch it in french with french, spanish or catalan subtitles (please activate them)

Χρυσή Αυγή: (η δική μου) προσωπική υπόθεση (βίντεο)

Η Χρυσή Αυγή (Χ.Α) μπήκε στις ζωές μας το 2012 ταυτόχρονα με την είσοδό της στη Βουλή των Ελλήνων. Παρόλο που μέχρι τότε η Χ.Α ήταν μια οργάνωση περιθωριακή κατόρθωσε αργά και μεθοδικά να αναδειχτεί σε τρίτη κοινοβουλευτική δύναμη. Η συνέχεια είναι γνωστή. Τραμπουκισμοί εντός κι εκτός κοινοβουλίου, λεκτική βία και ρητορική μίσους. Κι όμως η Χ.Α στα μάτια πολλών Ελλήνων φαντάζει ως η μοναδική λύση στην κρίση καθώς οι “εθνικιστές” της Χ.Α είναι οι μόνοι που νοιάζονται για την πατρίδα… Το νεοναζιστικό παρελθόν της της Χ.Α μοιάζει κάτι εντελώς επουσιώδες στα μάτια ορισμένων. Παρόλα αυτά είχα πάντα την απορία: “Πώς είναι δυνατόν περσόνες όπως ο Μιχαλολιάκος κι ο Παππάς, άτομα που χαιρετούν περίφανα την ναζιστική σβάστιγγα να θεωρούνται εθνικιστές τη στιγμή που οι Ναζί κατάστρεψαν ολοσχερώς χωριά όπως το Κομμένο, τα Καλάβρυτα κι ισοπέδωσαν την υπόλοιπη Ελλάδα;” Πώς γίνεται να συμβαίνει αυτό; Τι φταίει; Είναι αμάθεια, εθελοτυφλία, αδιαφορία, έλλειψη κριτικής σκέψης;

Τα προηγούμενα ερωτήματα αποχτούν ξεχωριστή χροιά όταν κάποιος από την οικογένειά σου είναι ψηφοφόρος της Χρυσής Αυγής. Ο ξάδερφός μου ο Γιώργος (ας τον ονομάσουμε έτσι για τις ανάγκες του άρθρου) κατάφερε να κάνει την Χ.Α μια προσωπική υπόθεση για μένα. Πλέον η Χ.Α δεν ήταν ένα φαινόμενο που μπορούσα να αγνοήσω. Ήταν κομμάτι της οικογένειάς μου κι ένοιωθα τουλάχιστον την ανάγκη να το κατανοήσω. Ωστόσο η όποια ιστορική γνώση διαθέτω με εμποδίζει να αντιμετωπίσω τους νεοναζί της Χ.Α με ματιά αποστασιοποιημένη. Έτσι λοιπόν έπρεπε να υιοθετήσω μια διαφορετική αφετηρία. Ο ξαδερφός μου ο Γιώργος πιστεύει πως έχουμε υποστεί πλύση εγκεφάλου από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ως προς το ποιόν της Χ.Α. Υιοθετώντας την πεποίθησή του, ως δική μου υπόθεση εργασίας, άρχισα να βλέπω το ντοκυμαντέρ της Αντζελίκ Κουρούνις “Χρυσή Αυγή: Προσωπική υπόθεση”.

Αν και το νοκυμαντέρ είναι εμφανώς διαποτισμένο από τις αντιλήψεις, ιδεοληψίες κι εμμονές της δημιουργού, παρουσιάζει εύστοχα το πως γιγαντώθηκε η Χ.Α και το πως σκέφτονται τα στελέχη της, άτομα της διπλανής μας πόρτας. Είναι εμφανές στο ντοκυμαντέρ το πως η Χ.Α εκμεταλλεύτηκε την ανέχεια στην οποία ωθήθηκε μεγάλη μερίδα του ελληνικού πληθυσμού στα χρόνια της κρίσης. Δεδομένης της απουσίας οποιασδήποτε κρατικής πρόνοιας οι περιθωριοποιημένοι ψηφοφόροι αποτελούν την ιδανική πελατεία για την Χ.Α, η οποία κεφαλαιοποίησε την ανέχεια στην οποία έχουν περιέλθει μέσω των συσσιτίων “μόνο για Έλληνες”. Είσαι εξαθλιωμένος Έλληνας ψηφοφόρος που δε νοιάζει για το τι πρεσβεύει η Χ.Α; Τότε έχουν τον τρόπο να σε κάνουν πελάτη τους!

Ωστόσο μεγαλύτερη εντύπωση (αλλά όχι κι έκπληξη) προκαλούν οι πεποιθήσεις των μελών της Χ.Α. Βλέποντας το ντοκυμαντέρ συνειδητοποιεί κάποιος τι “μπουμπούκια” ανθίζουν στο χρυσαυγίτικο μπαχτσέ.  Αμφισβητίες του Ολοκαυτώματος των Εβραίων “Αν έγινε, δεν το κάναμε εμείς, αφορά τους Γερμανούς”, ομοφοβία, ρατσισμός “γιατί ο Πακιστανός να έρθει στην Ελλάδα να μου αλλάξει το χρώμα”, φαλλοκρατικές αντιλήψεις εκφρασμένες από γυναίκα “η γυναίκα να μην δουλεύει όσο έχει παιδιά”. Και βέβαια μια ιδιαίτερη εκτίμηση προς τη χούντα των συνταγματαρχών “η χούντα έδωσε δουλειά στον κόσμο”, “κοιμόμασταν με τις πόρτες ανοιχτές, κανέναν δε πείραξε η χούντα”, “η εξορία που έκανε ο (Μίκης) Θεοδοδωράκης ήταν να πίνει καφέ σε ένα χωριό”. Τι να πουν κι αυτοί που βασανίστηκαν στη Μακρόνησο, στη Γυάρο και στο ΕΑΤ-ΕΣΑ!       

Είναι προφανές πως η ψήφος στη Χ.Α είναι μια ευθεία βολή προς τη δημοκρατία. Η παραπαίουσα δημοκρατία που έχουμε από το 1975 είναι ίσως ο,τι καλύτερο έχει συμβεί στη χώρα μας στη σύγχρονη ιστορία της. Η γενιά μου είχε πάντα τη δημοκρατία ως δεδομένη ενώ χρειάζεται συνεχή προάσπιση κι αγώνα για την ισχυροποίηση των δημοκρατικών θεσμών που διαθέτουμε. Ίσως ένα πρώτο βήμα είναι η παραδοχή πως η ψήφος στην Χ.Α είναι μη ανεκτή γιατί πολύ απλά οι νεοναζί της Χ.Α είναι εχθροί της δημοκρατίας.

Δείτε εδώ το ντοκυμαντέρ "Χρυσή Αυγή: Προσωπική υπόθεση"

Έξτρα με ιδιαίτερες φιλοφρονήσεις για τη χούντα: